Ζείδωρη ιστορική μνήμη
Η φετινή επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου βρίσκει τη χώρα μας σε μια ιδιαίτερα αναστοχαστική φάση της ιστορίας, της ευρωπαϊκής ιστορίας της οποίας αποτελεί υποσύνολο, καθώς ο πόλεμος που ξέσπασε τον Φεβρουάριο στην Ουκρανία προσβάλλει και απειλεί να καταργήσει το μέγιστο αγαθό, την προϋπόθεση κάθε έννοιας προόδου και αξιοπρέπειας: την ελευθερία.
Σύμβολο στέρεα εδραιωμένο στο συλλογικό φαντασιακό του Έλληνα, συνυφασμένο με τις έννοιες της ελευθερίας και της αντίστασης στον φασισμό, η εξέγερση εναντίον της Χούντας των Συνταγματαρχών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ακαδημαϊκές ελευθερίες και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η δυναμική αντίδραση των φοιτητών και των ανθρώπων που συντάχτηκαν μαζί τους είναι η τελευταία συλλογική χειρονομία στη νεότερη ελληνική ιστορία. Ό,τι είχε προηγηθεί μέσα στη «μακρά δεκαετία του ‘60», η αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης, είχε προετοιμάσει το έδαφος αυτής της συλλογικότητας.
Η τελευταία δυστοπική δεκαετία έδειξε πως η κυρίαρχη νοοτροπία βρίσκεται πια μακριά από την κουλτούρα και τις νοοτροπίες που εξέθρεψαν εκείνη την καταλυτική εξέγερση. Η οικονομική κρίση, η αβεβαιότητα, η αποτυχία των πολιτικών συστημάτων να επιλύσουν βασικά προβλήματα του μέσου πολίτη, η αναξιοπιστία των πολιτικών έχουν οδηγήσει στην ιδιώτευση, την εσωστρέφεια και τον κοινωνικό μαρασμό.
Είναι απόλυτη ανάγκη, ζωτικότερη παρά ποτέ, να ξαναβρούμε την ικανότητά μας να είμαστε πολίτες, όπως το έθεσε ο Αριστοτέλης, δηλαδή να είμαστε σε θέση να κυβερνούμε και να κυβερνιόμαστε. Για να γίνει αυτό πρέπει να ανακτήσουμε το γενναίο φρόνημα που καλλιεργεί η πίστη στη δυνατότητα ενός καλύτερου κόσμου. Όμως για να αποκαταστήσουμε αυτή την πίστη, στη ζοφερή περίοδο που διανύουμε, είναι απαραίτητος ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης μας με τον εαυτό μας και με τον άλλο, με τις θεμελιώδεις αξίες της ζωής, που προσδιόρισαν το φοιτητικό κίνημα της περίφημης Γενιάς του Πολυτεχνείου: τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, την κοινωνική ενσυναίσθηση, το «πολιτικό» πάθος.
Ας αναστοχαστούμε, λοιπόν, με ποιους τρόπους ο καθένας χωριστά αλλά και όλοι μαζί μπορούμε να ουσιαστικοποιήσουμε μέσα από τη δράση μας το μέγιστο αγαθό της ελευθερίας που είναι η βάση της δημοκρατίας, ώστε να μη μείνει η εγέξερση του Πολυτεχνείου απλώς μια παθητική ιστορική επέτειος, αλλά να δικαιωθεί ως ζείδωρη ιστορική μνήμη.
“Απαντάμε στο σκοτάδι με φώς.
Στη θλίψη με γέλιο.
Στην κάθε είδους σκλαβιά με ελευθερία..”
(Ασκητική – Νίκος Καζαντζάκης).
Ο Πρύτανης
Χ. Ι. Μπούρας