Η εποχή που διανύουμε είναι ιδιαίτερα κρίσιμη: στη συνεχιζόμενη οικολογική καταστροφή έρχεται να προστεθεί η κλιμάκωση της ηθικής παρακμής και του εκφασισμού. Μέσα σ’ αυτά τα συμφραζόμενα η Εξέγερση του Πολυτεχνείου, ενδυναμωμένη φέτος ως σύμβολο από την επέτειο του μεγάλου ξεσηκωμού του 1821, έρχεται να μας θυμίσει ότι η πρώτη από όλες τις προϋποθέσεις προόδου και ευημερίας είναι η ελευθερία. Παράλληλα, μας παρωθεί να αναστοχαστούμε έννοιες συνυφασμένες με την καταστατική συνθήκη της ελευθερίας: τη συλλογικότητα, τη συμμετοχή, την αλληλεγγύη.
Ιδιαίτερα η εξέγερση εναντίον της Χούντας των Συνταγματαρχών συνδέεται καταστατικά με τη δημόσια παιδεία και με τη σημαντικότερη ανθρώπινη ομάδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: τους φοιτητές. Από φοιτητές και σπουδαστές ξεκίνησε η αντίσταση στις 14 Νοεμβρίου με την κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ενώ είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο του 1973 η εξέγερση των φοιτητών της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίοι ορκίστηκαν στο όνομα της ελευθερίας να αγωνιστούν μέχρι τέλους για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών, του πανεπιστημιακού ασύλου, της ανάκλησης όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων. Είχε προηγηθεί η «μακρά δεκαετία του ‘60», μια περίοδος αμφισβήτησης της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων, των πολιτικών στεγανών, της υποκρισίας κάθε συστήματος, η οποία διαμόρφωσε τους όρους αντίστασης κατά του φασισμού..
Την 17 Νοέμβρη του 1973 δεν την αναζητάς σε ημερολογιακό και χρονολογικό δείκτη. Γιατί είναι σημείο. Σημειολογικό ορόσημο. Σύνθεση Ιδεών. Ταυτόσημη με την αντίσυμβατικότητα της νιότης. Με το πύρωμα της νιότης για τη λευτεριά, το δίκαιο την επανάσταση με αιτία, τα όνειρα για έναν καλύτερο κόσμο. Η ορμή της αντίστασης των φοιτητών ήταν το έναυσμα, το σύνθημα στο λαό που τρόχιζε την οργή του χρόνια και ενώθηκε μαζί τους. Γιατί μόνο με ενότητα και αγώνα κερδίζεται η ελευθερία.
Οι ηχηρές επετειακές μνημονεύσεις τιμής ένεκεν όπου περισσεύει ο λόγος, ξεθωριάζουν και ευτελίζουν σε καπηλεία το νόημα του σημειολογικού ορόσημου. Αν θέλουμε 48 χρόνια μετά, να αποδείξουμε ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου άφησε βαθύ αποτύπωμα, ας το ψάξουμε στον καθημερινό τρόπο σκέψης, στη στάση ζωής και στις πράξεις μας για την εξάλειψη της κάθε μορφής βίας.
Σήμερα υφιστάμεθα μια άλλη μορφή βίας. Την πανδημία, που ανέτρεψε όλες τις νόρμες και κυρίως μας στέρησε Ελευθερία. Βρισκόμαστε και πάλι έγκλειστοι εντός των πυλών ενός άλλου Πολυτεχνείου με εχθρό τον ιό SARS -2. Αν στις μονάδες COVID-19 μάχονται γιατροί και νοσηλευτές, σε όλους εμάς επιβάλλεται μια ηρωική Έξοδος. Με ένα ισχυρό όπλο που ευτυχώς μας προσφέρει η επιστήμη. Το εμβόλιο κατά του κορωνοιού. Ο εμβολιασμός θα μας δώσει πίσω την χαμένη ελευθερία μας. Ιδιαίτερα μέσα στη διαλυτική ατμόσφαιρα της παρατεταμένης πανδημίας, «ποτέ από το χρέος μη κινούντες», οφείλουμε να υπερασπιστούμε τις θεμελιώδεις αξίες της ανθρώπινης συνθήκης, οι οποίες έχουν παραγκωνιστεί από την ηγεμονία των συμφερόντων και την ιδιοτέλεια.
Το Πολυτεχνείο μας καλεί να βγούμε από την ιδιώτευση και να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τις αξίες που οδήγησαν στην Εξέγερση του, τη Δημοκρατία και τον Σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Σήμερα περισσότερο παρά ποτέ είναι επιτακτική ανάγκη να τεθούν εκ νέου σε υγιείς βάσεις οι προϋποθέσεις της Ελευθερίας του Ανθρώπου σε σχέση με τον εαυτό του και την κοινωνία.
Όπως προτρέπει ο ποιητής:
Πάντα να πολεμάς και ν’ αντιστέκεσαι, κι ας μένεις μόνος.
Μονάχος, έρημος, γαλήνιος, να πολεμάς για το καλό του Ανθρώπου…
Κάνε τη λευτεριά θούριο, κραυγή, οργισμένα βήματα,
Έργο—και όχι πάρεργο.
Ο Πρύτανης
Χ. Ι. Μπούρας